پیامبر پس از دعا و آمرزشخواهی برای شکوه فزون تر مقام خدیجه، از آرامگاه او بیرون آمد و آن گاه آن پیکر رنجدیده ی راه خدا و آزادی، در کنار آرامگاه همفکر توحیدگرایش، ابوطالب به خاک سپرده شد.
از همان روز مزار خدیجه علیهاالسلام به تدریج به میعادگاه عارفان و زیارتگاه زائران تبدیل شد. مردم مکه و اطراف آن و انبوه زائران خانه ی خدا ـ که از راه دور و نزدیک برای طواف کعبه وارد می شدند ـ از جمله ی جاهایی که حضور می یافتند و ادای احترام نموده و ضمن بزرگداشت مقام صاحب قبر، از بارگاه خدا، خواسته های خود را طلب می نمودند، کنار قبر خدیجه و ابوطالب و عبدالمطلب در قبرستان «معلی» بود.(1)
سرانجام در آغازین سال های صده ی هشتم از هجرت، دوستداران پیامبر و ارادتمندان یار و مشاور پروا پیشه اش، به نشان حق شناسی از پیشتازی او در اسلام و آزادی خواهی و به پاس فداکاری در راه عدالت، بارگاهی بر مزار او بنیاد کردند، و در وصف شکوه و فداکاریش سروده ها سرودند و در قاب هایی نفیس بر در و دیوار آنجا نصب کردند. از آن پس مردم هر روز در آبادانی و رونق آن آرامگاه الهام بخش کوشیدند.
اما با نهایت تأسف پس از هفت قرن، هنگامی که در سال1344 هـ ق یکی از فرقه های کج اندیش به نام خدا بر آن سرزمین سلطه یافت، به انگیزه هایی از جمله برداشت خشک از مذهب، بدون تعمق شایسته در آیات و روایات،برخی از مفاهیم دینی، از جمله شفاعت و توسل را مارک شرک نواخت، و بی خردانه به ویران ساختن بناهای مقدس در حجاز و عراق دست یازید که بارگاه خدیجه و ابوطالب و بناهای بقیع از آن جمله بود، و تاکنون هم از تجدید بنای آنها جلوگیری شده است.
و اینک بر مردم کمال جو به ویژه زنان نواندیش و آزادیخواه است که اززندگی الهام بخش این بانوی آزادی درس خودسازی و ساختن نزدیکان و تلاش در راه ساختن همنوعان را فراگیرند، و برای رشد و رستگاری، از خردورزی و پاک روشی او چراغ زندگی برافروزند، و از
آن پرچمدار عدالت طلبی و نمونه ی برابری جویی و مردم نوازی برای ساختن جامعه و دنیایی در خور شأن انسان توشه بردارند و در پیشتازی و انتخاب های تحسین برانگیزش بیندیشند و او را سرمشق سازند تا فرزندان شایسته ی «ام المؤمنین» خدیجه ی ارجمند گردند و بدین وسیله از جهاد و تلاش، شکیب و پایداری و فداکاری های سترگ او قدردانی نمایند و از راه دور بر روح او درود نثار کنند، و اگر به مکه رفتند، کنار تربت پاک او حضور یابند و زیارت کنند.
یکی از بزرگان می نویسد: زیارت آرامگاه خدیجه در قبرستان «معلی» مستحب است؛ چرا که او مادر مسلمانان است، و از جمله ی نیکی های فرزند حق شناس در حق مادر این است که پس از رحلت او، آرامگاهش را زیارت کند. او افزون بر حق مادری، از هیچ فداکاری در یاری سالار پیامبران و خدمت خالصانه به هدف های او فروگزار نکرد و ثروت و امکاناتش را در راه پیشرفت و استواری دین خدا و پیامبرش در طبق اخلاص نهاد. او دارای ویژگی ها و افتخارات بی شماری است که در کتاب های معتبر شیعه و اهل سنت موج می زند؛ و با این وصف اگر کسی در رجحان زیارت او تردید کند، به مادر خود ستم کرده است.(2)
بار خدایا، ما را از فرزندان شایسته ی آن مام پرمعنویت و اخلاص قرار ده و در این جهان و آن جهان یاورمان باش؛ آمین رب العالمین.
قم ـ دفتر فرهنگ و اندیشه / کرمی فریدنی
1) در این مورد آورده اند که پیشوای آزادی در یکی از سفرهایش به مکه، پس از طواف بر گرد خانه ی دوست، به کنار مزار مام بزرگ خویش، خدیجه، یار و مشاور اندیشمند پیامبر آمد و با یادآوری اخلاص و فداکاریهای او در راه عدالت و آزادی و پشتیبانی دلیرانه و تاریخسازش از پیامبر آزادی، اشک ها از دیدگان فشاند، و در کنار آن تربت پاک، به نماز و راز و نیاز در برابر آن بی نیاز ایستاد و به زمزمه پرداخت که:یارب! یارب! یارب! انت مولاه – فارحم عبیدا الیک ملجاهو این سان پیشوای آزادی با حضور در کنار تربت خدیجه و راز و نیاز به بارگاه خدا در کنار مرقد او، شکوه و عظمت او در بارگاه خدا و برکت تربت او را نشان می دهد.
2) آیة الله سبزواری / مهذب الأحکام / ج 14 / ص 400.
