انگیزه ی محمد صلی الله علیه و آله برای این پیوند مبارک چه بود؟ چرا آن جوان برومند با اینکه به تفاوت شرایط اقتصادی و اجتماعی خود و دخت خردمند حجاز آگاه بود برای تشکیل خانواده به سوی او رفت؟ و با چه انگیزه ای به پیشنهاد وی پاسخ مساعد داد؟
انگیزه های دخت خردمند حجاز در این کار چه بود و چه عواملی او را به سوی این ازدواج شگفت انگیز و درس آموز سوق داد؟
راستی انگیزه هایی که این دو انسان نمونه را به هم نزدیک ساخت و آن چنان رابطه ی صمیمانه و مهر و معنویت وصف ناپذیری میان آنان پدید آورد که خدیجه نه تنها خود شیفته ی محمد صلی الله علیه و آله و اندیشه و منش او گردید که ثروت و امکانات خود را در اختیار او قرار داد، تا همه را در راه
توحید و تقوا و عدالت و آزادی هزینه نماید، و خانه ی پرشکوهی را که گرداگرد آن را کرسی ها و تخت های صدف نشان پر کرده و حریرهای هند و پرده های زربفت ایران آن را آراسته بود، به پناهگاه پیشوای آزادی و دین او و قلب تپنده ی جنبش و جوشش تبدیل سازد؟
ریشه ی این رویداد شگفت و تاریخ ساز را باید در زندگی خدیجه جستجو نمود. روشن است که این نوع گرایش و اقدام و فداکاری تا آن گاه که ریشه ای ثابت و فراتر از احساس و سرچشمه ای معنوی و ماندگار نداشته باشد صورت نمی پذیرد.
تاریخ گواهی می دهد که انگیزه ی این پیوند خجسته، آگاهی ژرف و ایمان و اخلاص خدیجه به تقوا و امانت محمد و آینده ی درخشان او بود. فراز و نشیب زندگی خدیجه و روایاتی که در فضیلت و رشد معنوی او رسیده است این مطلب را بیشتر روشن می سازد؛ برای نمونه:
1. ابوطالب ـ که از چهره های نامدار تاریخ است ـ در این مورد می گفت: راستی که «خدیجه» بانویی است در اوج خرد و کمال، پربرکت و آراسته، زیبنده و صاحب برتری و کرامت است. او به خوبی ها آراسته است و از هر گونه نقطه ی سیاه و عیب و عار جامعه و دنیای خویش پاک و پاکیزه است. او در جایگاهی است که شاهان و سران عرب، دلاوران قریش و بزرگان بنی هاشم، زمامداران یمن و سردمداران طائف به خواستگاری او شتافتند و هرکدام بر آن شدند تا او را غرق در زر و زیور و پول و ثرت سازند، اما به هیچ یک روی موافق نشان نداد؛ چرا که او خود را از اندیشه و پیشنهاد و رفتار و کردار آنان بسی برتر می نگریست و کسی را هموزن خود نمی یافت… «ان خدیجه امرأة کاملة میمونة
فاضلة، تخشی العار و تحذر الشنار… و خطبها ملوک العرب و رؤسائهم و صنادید قریش و سادات بنی هاشم و ملوک الیمن و اکابر الطائف و بذلوا لها الأموال فلم ترغب فی احد ورأت انها اکبر منهم…«(1)
2. امام صادق در مورد انگیزه ی آن دخت معنویت و ایمان در این پیوند فرمود: او همان بانوی نوگرا و بزرگی است که سالار بانوان قریش است. به خواستگاری زمامداران روزگارش «نه» گفت؛ اما به خاطر کمال جویی و آینده نگریش خود را به همسری پیامبر آزادی در آورد، چرا که پرتوی از نویدهای کتاب های آسمانی را در وصف محمد صلی الله علیه و آله شنیده بود؛ «و هی سیدة نساء قریش و قد خطبها کل صندید و رئیس قد ابتهم فزوجتها نفسها للذی بلغها من خبر بحیراء…«(2)
یکی از دانشمندان می نویسد: گواه دیگر بر پیشتازی خدیجه در ایمان، سرگذشت آغاز وحی و فرود قرآن است؛ چرا که وقتی پیامبر پس از فرود فرشته ی وحی، از کوه»حراء» فرود آمد و آن رویداد شگفت را با آن یار دلسوز و مشاور خردمند در میان نهاد، او مراتب ایمان خود را اعلام داشت و افزود: من از دیرباز در انتظار چنین رویداد خجسته و جاودانه ای بودم و در این مورد بسیار اندیشیده ام؛ «طال ما عرفت ذلک…» و از پی آن، با همه ی وجود به یکتایی خدا و رسالت محمد صلی الله علیه و آله ایمان آورد؛ «آمنت و صدقت و رضیت و سلمت.«(3)
1) بحار / ج 16 / ص 56 / 75؛ الأنوار الساطعة / ص 373.
2) قرب الاسناد / ص 325.
3) بحار / ج 18؛ ص 196 / 223.
