یار باوفا و مشاور خردمند پیامبر، در زندگی انسان ساز و درس آموزش، نمونه ی حیا و وقار و احساس مسئولیت بود؛ و این ویژگی اخلاقی و انسانی، این نشان کمال و معنویت، این علامت خردمندی و خردورزی، این سرمایه ی سعادت و نیک بختی، این اوج کرامت و شرافت، و این منش ماندگار، جاودانه، پرجاذبه و خدایی در زندگی او موج می زد.
آن بانوی خرد و معنویت در زندگی الهام بخش خویش، از آفریدگارش حیا و پروا می کرد که در بندگی و عبادت،
اخلاص و امانت،
نماز و نیایش،
خداپرستی و مردم خواهی،
پروا و تقوا،
عدالت و حق طلبی،
عفاف و اخلاق،
وقار و متانت،
آراستگی به ارزش ها و پیراستگی از نقاط منفی،
دقت در واجبات و رعایت مستحبات و مقررات اجتماعی و تخلق به اخلاق مترقی و خداپسندانه پیشتاز نگردد.
او از همدم و همراه زندگی اش پیامبر احساس شرمساری می کرد که همسر او باشد، اما در میدان های افتخار و معنویت، پیشتازترین زنان نباشد و با عمل کرد شفاف و پرجاذبه و روشن و نورافشانش، به صورت سند صداقت دعوت، درستی رسالت، کارایی دین و دفتر و نمونه ی تمام عیار خانواده ی مورد نظر قرآن و پیامبر جلوه نکند، به همین جهت هم آن همسر و همراه یگانه و نمونه ی پیامبر پیش از فرود آیات هشدار دهنده و برنامه ی هفت ماده ای برای خانه و همسران پیامبر نمونه ای از زن نواندیش و پرواپیشه و آراسته ی به حیا و کمال و احساس مسئولیت
بود (1)
او از تاریخ و نسل های آینده ی احساس مسئولیت می نمود و
خجالت می کشید که مسئولیت اجتماعی خویش را واگذارد و در اوج تنهایی پیشوای آزادی و عدالت، به یاری او برنخیزد و به او نپیوندد و به او پناه ندهد و روشنگری نکند و اجازه دهد تا آفت تاریک اندیشی، خشونت، سرکوب، اختناق، حق کشی، ناامنی، آفت مرگبار انحصار و استبداد و پرستش های حقارت بار در پیکر جامعه اش همچنان رشد کند و بر خرمن هستی آن بتازد.
او به گونه ای بزرگ منش و آراسته ی به حیا و وقار بود که، با این وصف که در روزهای تنهایی و گرفتاری و نا امنی و محرومیت پیامبر از همه ی حقوق و آزادی و امنیت اش بر اثر فشار استبداد مایه نهاد، و به راه و رسم مترقی او پیوست، و با این که پیش از آن، با دست رد زدن به سینه ی صاحبان ثروت و قدرت، همسری و همراهی محمد صلی الله علیه و آله و سلم را به خاطر معنویت و بزرگ منشی او برگزید، و با این که ثروت و امکانات گسترده ی خویش را نثار قدم او نمود و خود بسان همدم و همراهی با وفا و وزیر و مشاوری کارآمد و فداکاری، پا به پای او رنج ها و فشارها و زخم زبان ها و ناامنی ها و اهانت ها و تبعیدها و گرسنگی ها را به جان پذیرفت و چیزی هم جز خشنودی خدا نجست و نخواست، با این وصف همین بانوی خرد و پروا در واپسین لحظه ها که خود را در آستانه ی پرواز می نگریست، برآن شد تا در زندگی، یک تقاضای مادی و ظاهری از یار گران قدر و حق شناس خویش بنماید، اما شگفتا که گویی از طرح بی واسطه ی آن تقاضا نیز احساس شرم و حیا نمود، به همین جهت طرح آن را به دخت فرزانه اش فاطمه علیهاالسلام گذارد و به او گفت: فاطمه جان! دخت
فرزانه ام! از پدر گران قدرت بخواه که پس از مرگ مادر، پیکر او را با یکی از رداهای خودش ـ که به هنگام فرود وحی و عبادت خدا بر تن می نمود ـ کفن کند و به خاک سپارد (2)
فاطمه علیهاالسلام نیز تقاضای مادر را با پدر در میان نهاد و پیامبر حق شناس نیز خواسته ی یار پرمهر و فداکار خویش را به انجام رساند و افزون بر پوشاندن جامه ی بهشت و کفنی که از سوی خدا برای او آمد، یکی از جامه های خویش را نیز بر پیکر او پوشاند و آن پیکر نازنین را در آرامگاه «معلی» در دامنه ی کوه «حجون» بر فراز شهر مکه با مراسمی ویژه به خاک سپرد (3)
1) آن آیات و آن برنامه ی هفت ماده ای این گونه است:»یا أیها النبی قل لأزواجک إن کنتن تردن الحیاة الدنیا و زینتها فتعالین امتعکن و أسرحکن سراحًا جمیلاً.و إن کنتن تردن الله و رسوله والدار الأخرة فإن الله أعد للمحسنات منکن أجرًا عظیمًا.یا نساء النبی من یأت منکن بفاحشة مبینة یضاعف لها العذاب ضعفین و کان ذلک علی الله یسیرًا.و من یقنت منکن لله و رسوله و تعمل صالحًا نؤتها اجرها مرتین و اعتدنا لها رزقًا کریماً.یا نساء النبی لستن کأحد من النساء إن اتقیتن فلا تخضعن بالقول فیطمع الذی فی قلبه مرض و قلن قولًا معروفًا.و قرن فی بیوتکن و لاتبرجن تبرج الجاهلیة الأولی و أقمن الصلاة و آتین الزکاة و أطعن الله و رسوله… واذکرن ما یتلی فی بیوتکن من آیات الله والحکمة إن الله کان لطیفًا خبیرًا.» هان ای پیامبر! به همسرانت بگو: اگر خواهان زندگی این جهان و زر و زینت آن هستید، بیایید تا مهریه ی شما را بدهم و به خوشی و زیبایی، شما را رها کنم تا پی زندگی دلخواه خویش بروید؛اما اگر خواهان خدا و پیامبر او و سرای آخرت هستید، پس بدانید که خدا برای نیکوکرداران شما پاداشی پرشکوه آماده ساخته است.هان ای همسران پیامبر! هرکس از شما به کار زشت آشکاری دست یازد، عذاب او دو چندان خواهد بود؛ این کار همواره برای خدا آسان است. و هرکس از شما خدا و پیامبرش را فروتنی نماید، و در زندگی از آنان فرمان برد، و کاری شایسته انجام دهد پاداش وی را دو چندان ارزانی داشته و برایش رزقی ارجمند فراهم خواهیم ساخت.هان ای زنان پیامبر! شما بسان هیچ یک از زنان دیگر نیستید اگر پروا پیشه سازید؛ از این رو در سخن گفتن خویش نرمش نشان ندهید تا آن کسی را که در دلش بیماری است به طمع افتد، و همواره گفتاری پسندیده بگویید. و در سراهایتان قرار و آرام گیرید، و همچون روش زنان جاهلیت نخستین به خودنمایی و نشان دادن زیور و آلات خویش نپردازید، و نماز را برپا دارید، و زکات را بپردازید و از خدا و پیام آورش فرمان برید؛ و ای همسران پیامبر! آن چه را که از آیات خدا و گفتار حکمت آمیز در خانه های شما خوانده می شود به یاد آورید؛ به یقین خدا همواره دقیق و آگاه است. احزاب / 27 ـ 35.
2) الأنوار الساطعة من الغراء الطاهرة / ص 375؛ الوقایع والحوادث / ج 1 / ص 132.
3) ریاحین الشریعة / ج 2 / ص 412.
