بانوی ایمان و باور

از ویژگی های خدیجه علیهاالسلام این است که نه تنها توحیدگرا و ایمان آورنده ی واقعی به خدا و پیامبر و باورمند پاداش و کیفر و بهشت و دوزخ بود، که در این راه گوی سبقت را از همه ی زنان نواندیش و کمال طلب و آزادی خواه نیز ربود، و در ایمان راستین به خدا و پیام و پیام آورش پیشگام ترین و پیشتازترین زنان شد؛ به برخی روایات که بیانگر این ویژگی آن بانوی فرزانه، و در همان حال بهترین و مهم ترین اسناد تاریخی و روایی است می نگریم:

1. خدیجه پس از گرایش به اسلام، در برابر دعوت پیامبر به شرایط و پیمان ها و مقررات خدا ـ که شرط اسلام و ایمان است ـ گفت: «آمنت و صدقت و رضیت و سلمت؛» (1)

ای پیامبر خدا، من به آن چه خدا فرو فرستاده است، ایمان آورده، و دین و آیین او را تصدیق نموده، و به گرایش به این راه و رسم جدید خشنود گردیده و در برابر فرمان خدا فرمانبردارم.

2. پیامبر در شکوه ایمان علی و خدیجه و پیشتازیشان در این راه، به دخت ارجمندش فاطمه علیهاالسلام فرمود:

»إن علیاً اول من آمن بالله و رسوله من هذه الامة هو و خدیجه امک…؛» (2)

فاطمه جان! در حقیقت نخستین ایمان آؤرنده ی به خدا و پیامبرش از این امت، علی است و مادرت خدیجه.

3. و نیز در اشاره به نوگرایی و پیشتازی او در ایمان به خدا فرمود:

»صدقتنی اذ کذبتم و آمنت بی اذ کفرتم…؛» (3)

او بانوی نواندیش و معنویت خواهی بود که آن روزی که شما مردم مرا در دعوت توحیدی و آزادی بخشم دروغ پرداز می انگاشتید، راست گویی و درست اندیشی ام را گواهی کرد، و آن گاه که شما در کفر و حق ناپذیری پای می فشردید، او به من و راه و رسم آسمانی ام ایمان آورد… و خدا نسل و تبار مرا از او قرار داد.

4. و نیز در بزرگداشت او فرمود:

»خدیجة و این مثل خدیجة؟ صدقتنی حین کذبنی الناس، و وازرتنی علی دین الله، و اعانتنی علیه بمالها…؛» (4)

از «خدیجه» سخن گفتید؟ کجا همانند آن بانوی خرد و پروا پیدا می شود؟ او بود که در آن شرایط بحرانی که مردم مرا در دعوت توحیدی و آزادی خواهانه ام دروغگو می انگاشتند، با شهامت و ایمان، راستی و درستی مرا در دعوتم گواهی کرد، در راه دین خدا و پیشرفت آن بار گران وزارت و یاری و همراهی مرا با درایت و توانمندی به دوش کشید، و با دارایی هنگفت خویش مرا در راه هدف های خدایی و انسانی مدد رساند….

5. و در برابر ادعای میان تهی برخی از زنان خویش فرمود:

»ما ابدلنی الله خیراً منها لقد آمنت بی حین کفر الناس و صدقتنی حین کذبنی الناس و اشرکتنی فی مالها حین حرمنی الناس…» (5)

خدای فرزانه هرگز همسر و همراه و مشاوری بهتر از او به من ارزانی نداشت؛ چرا که در آن شرایط بحرانی که واپسگرا به دعوت توحیدی من کفر ورزیدند، او با شهامت و درایت به راه و رسم آزادی خواهانه ی من ایمان آورد، و آن گاه که آنان مرا در رسالتم دروغگو انگاشتند، او با شجاعت و اخلاص، راستی و درستی مرا در دعوتم گواهی کرد، و در آن روزگار سخت و ظالمانه ای که زورمداران حتی طبیعی ترین حقوق انسانی مرا پایمال می ساختند، آن بانوی هوشمند و انتخابگر بود که در راه دین خدا و پیشرفت آن، بار گران وزارت و یاری و همراهی مرا با درایت و توانمندی به دوش کشید، و با شریک ساختن من در دارایی هنگفت خویش، مرا در راه هدف های انسانی ام مدد رساند (6)

با این بیان بی گمان یکی از حقایق دقیق تاریخی و روایی این است که: خدیجه نخستین بانویی است که به پیامبر و پیام آسمانی او ایمان آورد، و این امتیاز او به گونه ای مشهور و معروف است که در میان تاریخ نگاران و محدثان و دانشمندان نظر مخالفی ندارد (7)

1) بحار / ج 18؛ ص 196 / 223.

2) بحار / ج 42 / ص 502.

3) بحار / ج 16 / ص 8؛ کشف الغمه / ج 2 / ص 72.

4) بحار / ج 43 / ص 130.

5) الأنوار الساطعه / ص 207.

6) به دلیل ابعاد متنوع برخی از روایات، به مناسبت های گوناگون، از آوردن دگرباره ی آن ها ناگزیریم.

7) سیره ی ابن هشام / ج 1 / ص 242.