امام صادق علیه السلام فرمودند: هنگامی که حضرت ابوطالب علیه السلام در حال احتضار بود بزرگان قریش را در نزد خود جمع کرده و به آنان فرمود: «یا معشر قریش! انتم صفوة الله من خلقه، و قلب العرب، و انتم خزنة الله فی ارضه و اهل حرمه، فیکم السید المطاع، الطویل الذراع، و فیکم المقدام الشجاع، الواسع الباع، اعلموا انکم لم تترکوا للعرب فی المفاخر نصیباً الا خزتموه، و لا شرفاً الا ادرکتموه، فلکم علی الناس بذلک الفضیلة، و لهم به الیکم الوسیلة، و الناس لکم حرب و علی حربکم الب، و انی اوصیکم بتعظیم هذه البینة (یعنی الکعبة(، فان فیها مرضاة للرب، و قواماً للمعاش، و ثباتاً للوطأة، صلوا ارحامکم و لا تقطعوها، فان صلة الرحم منساة فی الأجل، و زیادة فی العدد، و اترکوا البغی و العقوق ففیهما هلکة القرون قبلکم، اجیبوا الداعی، واعطو السائل فان فیما شرف الحیاة و الممات، و علیکم بصدق الحدیث و اداء الأمانة، فان فیهما محبة فی الخاص مکرمة فی العام.
و انی اوصیکم بمحمد خیراً فانه الأمین فی قریش، و الصدیق فی العرب، و هو الجامع لکل ما اوصیتکم به، و قد جاءنا بامر قبله الجنان، و انکره اللسان، مخافة الشنآن، و ایم الله کانی انظر الی صعالیک العرب و اهل الأطراف و المستضعفین من الناس قد اجابوا دعوته، و صدقوا کلمته، و عظموا امره، فخاض بهم غمرات الموت، و صارت رؤساء قریش و صنادیدها اذناباً، و دورها خراباً، و ضعفاؤها ارباباً، و اذاً اعظمهم علیه احوجهم الیه، و ابهدهم له احظاهم عنده، قد محضته العرب ودادها، و اصفت له فؤادها، و اعطته قیادها.
دونکم یا معشر قریش! ابن ابیکم، کونوا له ولاة و لحزبه حماة، والله لایسلک احد سبیله الا رشد، و لایأخذ احد بهدیه الا سعد، ولو کان لنفسی مدة، و فی
أجلی تأخیراً، لکففت عنه الهزاهز، و لدافعت عنه الدواهی.(1)
ای گروه قریش! شما برگزیدگان خدا از میان خلق و قلب عرب هستید. شما گنجینه داران خدا در روی زمین و ساکنان حرم او (مکه) هستید. در میان شما سرور و آقای مورد اطاعت و پیشتاز شجاع و بخشنده ی گشاده دست است.
بدانید که در میان عرب هیچ نشان فخر و بزرگی نیست مگر اینکه شما آن را کسب نموده و به دست آوردید. و هیچ شرفی نیست مگر اینکه شما آن را درک نمودید. به همین جهت شما بر سایر مردم برتری و فضیلت دارید و مردم نیز به همین خاطر نیازمند شما بوده و برای حل امور خود به شما روی می آورند. و (از روی حسد) با شما به جنگ برخاسته و به نبرد و جنگ با شما علاقمندند.
شما را به تعظیم و بزرگداشت این بنا (کعبه) سفارش می کنم. زیرا احترام به کعبه موجب خشنودی خداوند و وسعت رزق و استواری گامهای شما خواهد بود. صله ی رحم کنید و از قطع رحم بپرهیزید، زیرا صله ی رحم موجب تأخیر در مرگ و افزایش جمعیت می شود، ظلم و ستم را کنار بگذارید که نابودی پیشینیان شما بر اثر ظلم و ستم بوده است. اگر کسی شما را دعوت نمود به او جواب مثبت دهید، و اگر کسی از شما چیزی درخواست نمود به او بخشش کنید که این دو موجب محبت در میان نزدیکان و بزرگواری در بین عموم مردم می باشد.
شما را در مورد حضرت محمد صلی الله علیه و آله سفارش می کنم که به او نیکی کنید. زیرا او در میان قریش به امانت داری و در میان عرب به راستگویی شناخته شده است. او دارای همه ی صفاتی است که هم اکنون شما را بدان سفارش نمودم.
او برای ما حامل پیام و رسالتی بود که قلب و جان آن را پذیرفته، ولی زبان از
ترس ملامت و سرزنش بدگویان آن را انکار می کند.
به خدا سوگند، گویا می بینم که افراد ضعیف و بادیه نشینان عرب و طبقه ی پایین اجتماع دعوت او را پذیرفته، و سخنان او را تصدیق می نمایند، و دعوت رسالت او را بزرگ شمرده و در راه پیشرفت هدف او به گردابهای مرگ فرو رفته و جان خود را برای او فدا می کنند. در نتیجه رؤساء و بزرگان قریش پست و فرومایه شوند، خانه هایشان ویران گردیده و ضعیفانشان زمامدار امور شوند.
در این هنگام بزرگترین افراد در نزد او نیازمندترین آنها است و آنکه دورتر بوده در نزد آن حضرت بهره مندتر گردد. همه ی عرب دوست او گردیده و به او علاقمند شوند، و زمام اختیار خود را به دست او می دهند.
پس ای گروه قریش! به او بپیوندید که او پسر پدر و مادر شما است، دوستدار او باشید و از گروه و حزب او حمایت کنید. به خدا سوگند، هرکس از شما دنباله روی راه او گردد، سعادتمند و رستگار شود، و هرکس از رهنمونهای او بهره مند گردد خوشبخت خواهد شد.
اگر اجل من با تأخیر می افتاد، در همه ی حوادث و سختی ها از او حمایت و پشتیبانی می کردم و در برابر سختیها از او دفاع می نمودم. و اینک (در آستانه سفر آخرت) به گواهی او گواهی می دهم و سخنان او را بزرگ می شمرم.
1) الروض الأنف: 1 / 259، المواهب 1 / 72،تاریخ الخمیس: 1 / 339، ثمرات الاوراق هامش المستطرف: 2 / 9، بلوغ الارب: 1 / 327، السیرة الحلبیة: 1 / 375، السیرة لزینی دحلان هامش الحلبیة، 1 / 93، أسنی المطالب: 5، الغدیر: 7 / 366.
