پیش از آن که این موضوع را به پایان بریم، لازم مى‌دانیم نکاتى درباره آنچه از امام حسن علیه‌السّلام نقل شده، بیان کنیم. گفته مىشود: امام حسن علیه‌السّلام فرمود:
از دایى ام هند ابن ابى هاله که مرد توصیف گرى بود، درباره صفات رسول اکرم صلّی اللهُ علیهِ و آلهِ پرسیدم، بدان امید که از او چیزى برایم توصیف کند که بدان مشغول باشم؛ گفت:
» رسول خدا صلّی اللهُ علیهِ و آلهِ با عظمت و عالى جاه… بود…»
مدتى داستان را از حسین علیه‌السّلام پنهان مىکردم تا این که روزى جریان را براى او تعریف کردم. دیدم او در این باره از من پیشى گرفته است.
حسن علیه‌السّلام از پدرش درباره ورود، خروج و مجلس و شکل رسول خدا صلّی اللهُ علیهِ و آلهِ پرسید. او چیزى فروگذار نکرد، مگر این که همه چیز را در این باره بیان کرد. حسین علیه‌السّلام گفت: از پدرم سؤال کردم… (1)
در این باره چند مطلب را بیان مى‌کنیم:
الف. سند این حدیث چنین است: جُمَیع عِجلى از مردى از بنى تمیم از فرزند ابو هاله همسر حضرت خدیجه ام المؤمنین علیهَاالسّلام مُکـَنـَّىَ به ابی عبد اللّه، از پسر ابوهاله از حسن بن على … الخ. (2) مسأله چنان روشن است که نیازى به بحث درباره این سند نمىبینیم !
ب. می‌دانیم که درباره هند اختلاف نظر است که آیا پسر است یا دختر؟ اختلاف راویان درباره پدرش نیز معروف است.
ج. امام حسن علیه‌السّلام با چشمان خود رسول خدا صلّی اللهُ علیهِ و آلهِ را دیده و حداقل هفت سال با او زندگى کرده است. با آن حضرت بیعت کرد و برخى از پیمانهاى او را به عنوان شاهد امضا نمود. چنان که براى مباهله با مسیحیان نجران نیز همراه جدّش رفت …پس چرا مىخواهد که هند، پیامبر صلّی اللهُ علیهِ و آلهِ را براى او توصیف کند؟ آیا به نظر شما جدّش را فراموش کرده بود ؟ ! ! اگر به فرض او را از یاد برده بود، چرا از پدرش حضرت علی علیه‌السّلام نپرسید که فصیحترین مردم عرب بود، و آگاه‌ترین امّت و رسول خدا صلّی اللهُ علیهِ و آلهِ او را در دامان خود بزرگ کرد و همه چیز را از ریز و درشت درباره آن حضرت مى‌دانست؟!
آیا معقول است که هند درباره احوال رسول خدا صلّی اللهُ علیهِ و آلهِ از حضرت علی علیه‌السّلام آگاهتر و مطلعتر باشد؟!
از سوى دیگر در میان انبوهى از متون اعم از راست و دروغ که در اختیار داریم، چیزى پیدا نمی‌کنیم که نشان دهد: هند با رسول خدا صلّی اللهُ علیهِ و آلهِ زندگى کرد یا در نزدیکى او روزگار میگذراند یا زمانى در مجلس او حضور داشت و…
د. نمیدانیم چرا امام حسن علیه‌السّلام این مسأله را از برادرش پنهان می‌کرد؟! در حالى که چیزى نداریم که نشان دهد آن حضرت در چنین مسائلى خود را بر برادرش مقدّم می‌داشت!
هـ . ما پسر ابو هاله، راوى این داستان از امام حسن علیه‌السّلام را نمی‌شناسیم. آیا او هم از فرزندان خدیجه بود؟ اگر پاسخ مثبت است، چرا تاریخ درباره او چیزى نگفته است؟! اگر او پسر ابو هاله از زن دیگرى غیر از خدیجه بود، باید دانست که از او هم تاریخ چیزى نگفته است. چنان که نه در کتابهاى انساب از او نام بردهاند و نه در شمار راویان آمده، نه در کتب رجال ذکرى از او هست!! (3)
1) بنگرید: التراتیب الاداریه، ج 2، ص 448- 449؛ دلائل النبوّه، بیهقى، ج 1، ص 286.
2) التراتیب الاداریه، ص 447.
3) سیرت جاودانه، محمد سپهری، ج1، صص216-225.
