به گونه ای که بیشتر تاریخ نگاران و محدثان آورده اند، بانوی بزرگ حجاز در دهمین روز ماه خدا، به سال دهم از بعثت، پس از آزادی از تبعیدگاه شعب ابی طالب، بر اثر فشارهای جسمی و روحی از سوی تاریک اندیشان، در حالی که دست در دست پیامبر مهر و آزادی داشت، جهان را بدرود گفت و پیامبر و مردم خداجو را در غم و اندوه رحلت جانسوزش فرو برد.
فرود این فاجعه ی سهمگین بر پیامبر و رهروان خداجو و آزادی خواه او بدان جهت گران تر، شکننده تر و جبران ناپذیرتر می نمود، که آنان هنوز از غم بزرگ رحلت جانسوز فرزانه ی قریش و سرور حجاز و یکی از دو پشتیبان پراعتبار و شجاع پیامبر جناب «ابوطالب» نیاسوده و هنوز در سوگ او دیدگان پیامبر، خدیجه، علی، فاطمه ـ که در خردسالی اش شاهد هوشمند حمایت بی دریغ آن مرد بزرگ از پدر و آرمان بلند او بود ـ هم چنان اشکبار بود؛ همان سال که دل ها و قلب های آزادی خواهان داغدار بود (1)
پیامبر که در آن شرایط دشوار افزون بر تدبیر امور و تنظیم شئون دین و آیین جدید و گروندگان به آن، به خاطر حق شناسی و گرامی داشت ایمان و اخلاص و حرمت همسری و همراهی، پرستاری یار مهربان و هم رزم اندیشمند و فداکارش خدیجه را به عهده گرفته بود و در واپسین لحظه های زندگی چشم بر چشم و گوش به سفارش ها و وصیت های او داشت و دل مشغول و نگران او بود، با پرواز روح ملکوتی آن لاله ی بهشت، از کنار بسترش برخاست و با دیدگانی اشکبار، خبر رحلت یار غمخوار خو را اعلام داشت.
این خبر تکاندهنده، صاعقه وار مکه و اطراف آن را درهم نوردید و مردم آن سرزمین از رحلت بزرگ بانویی آگاهی یافتند که پیش از ظهور اسلام هم، او را نواندیش و نوگرا، آزادمنش و استقلال طلب، خداجو و محروم نواز، پاک روش و پاکمنش، بزرگوار و پراعتبار، و نه تنها سرور زنان و دختران روزگار که سالار همه ی نیک اندیشان و کمال جویان می شناختند.
1) گفتنی است که در مورد تاریخ رحلت خدیجه و ابوطالب و نیز پس و پیش بودن رحلت آن دو پشتیبان پرنفوذ اسلام و پیامبر، دیدگاه های دیگری هم آمده است، که برای رعایت اختصار و اهمیت نداشتن آن ها در اصل بحث از طرح آن ها گذشتیم؛ علاقمندان می توانند در این مورد به کتاب هایی از دانشمندان شیعه و اهل سنت نظیر این کتاب ها بنگرند: بحار / ج 43 / ص 138؛ ج 19 / ص 25؛ اعلام الوری / ج 1 / ص 130 ـ 132؛ مقتل الحسین / خوارزمی / ص 28؛ قصص الأنبیاء / نشر الهادی / ص 327؛ کشف الغمه / ج 1 / ص 513؛ مستدرک سفینة البحار / ج 3 / ص 30؛ تنقیح المقال / ج 3 / ص 77؛ مروج الذهب / ج 2 / ص 306؛ مقاتل الطالبین / ص 59؛ تذکرة الخواص / ص 277؛ اعیان الشیعة / ج 6 / ص 308؛ کحل البصر / ص 54؛ مرآة العقول / ج 5 / ص 182؛ اصول کافی / ج 1 / ص 440؛ الحدائق الناظرة / ج 17 / ص 423؛ دلائل النبوة / ج 2 / ص 352؛ الاتحاف بحب الأشراف / ص 182.
