سنّ و سال حضرت خدیجه سلام الله علیها به هنگام ازدواج‏ و وفات

دیدگاه‌‏هاى متفاوتى درباره سن و سال حضرت خدیجه سلام الله علیها به هنگام ازدواج با رسول اکرم صلی الله علیه و آله بیان کرده‌‏اند، چنانکه بین 25 تا 46 سال در نوسان است:

1. 25 سال؛ بیهقى آن را صحیح خوانده است. (1)

2. 28 سال؛ ابن عبّاس و شمار زیادى آن را ترجیح داده‌‏اند. (2)

3. 30 سال (3)

4. 35 سال (4)

5. 40 سال (5)

6. 44 سال (6)

7. 45 سال (7)

8. 46 سال (8)

هر چند ابن عبّاس و شمار زیادى از جمله ابن العِماد قول دوم را بر سایر اقوال ترجیح داده‏اند، امّا بیهقى قول نخست را صحیح مى‏داند. او می‌گوید:

«خدیجه 65 سال عمر کرد. گفته‌‏اند:

50 سال سن داشت. و این صحیح‏‌تر است». (1)

بنابراین اگر حضرت خدیجه 15 سال پیش از بعثت با رسول خدا صلی الله علیه و آله ازدواج کرده باشد، چنان که بیهقى در این باره جزم دارد (9) این بدان معنى خواهد بود که چون آن بانوی بزرگوار در سال دهم بعثت از دنیا رفته، می‌بایست به هنگام ازدواج 25 سال سن داشته باشد. کسان دیگرى غیر از بیهقى هم این قول را ترجیح داده‏اند. (10)

هر چند حاکم نیشابورى که قول دوم را از ابن اسحاق نقل کرده است، نظر صریح خود را در این باره بیان نمی‌کند؛ امّا آنجا که از هِشام بن عُروَه نقل مى‌‏کند که خدیجه در سن شصت سالگى درگذشت، مى‌‏گوید:

«این سخن، شاذ ّ(غیر معروف) است. آنچه من معتقدم این است که به شصت سالگى نرسید». (11)

این سخن حاکم دلالت دارد که به قرینه‌ی قول پنجم که می‌گوید:

«خدیجه در چهل سالگى با پیامبر صلی الله علیه و آله ازدواج کرد، شاذ ّ(غیر معروف) است»

از نظر وى سنّ حضرت خدیجه در این زمان کمتر از سى و پنج سال بوده است. با این حال به صراحت اعلام نکرده که حضرت خدیجه چند ساله بود که با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ازدواج کرد. ولی به هرحال، سنّ آن بانوی بزرگوار، هنگام ازدواج، یکی از این سه مورد(30 ساله، 28 ساله یا 25 ساله) بوده است. (12)

و افزون بر آن، مورّخان و محدِّثانی همچون احمد بَلاذُری، ابوالقاسم کوفی، سید مرتضی و شیخ طوسی معتقدند که خدیجه کبری در آن هنگام «دوشیزه» بوده است. (13)

1) دلائل النبوه، بیهقى، ج 2، ص 71.

2) انساب الاشراف، ج1، ص 98؛ تهذیب تاریخ دمشق، ج 1، ص303؛ سِیرُ اَعلام النبلاء، ج2، ص111؛ مختصر تاریخ دمشق، ج 1، ص 303.

3) بنگرید: تاریخ الخمیس، ج 1، ص 264؛ سیرة مُغلـَطاى، ص 12.

4) تهذیب تاریخ دمشق، ج1، ص303.

5) انساب الاشراف، ج 1، ص 98؛ سیرة مُغلـَطاى، ص 12؛ تاریخ الخمیس، ج 1، ص264.

6) سیره حلبى، ج 1، ص140.

7) تهذیب الاسماء و اللغات، ج 2، ص 342؛ سیره حلبى، ج 1، ص 140؛ تاریخ الخمیس، ج 1، ص 301.

8) بنگرید: انساب الاشراف، ج 1، ص 98.

9) همان.

10) محمّد رسول اللّه صلی الله علیه و آله، ص 46.

11) مُستدرَک حاکم، ج 3، ص 182.

12) سیرت جاودانه، محمد سپهری، ج‏1، ص210 – 212.

13) بنگرید به: مناقب ابن شهر آشوب، ج 1، ص159؛ نیز: خدیجة بنت خویلد- اُمّةٌ جُمِعَت فِی امرأةٍ ، السید نبیل الحسنی، ج1، صص81 إلی 105.