رؤیا و اقسام آن در آینه ی روایات

افزون بر شماری از آیات، در روایات رسیده نیز از این موضوع سخن رفته است؛ برای نمونه:

1. از پیامبر گرامی آورده اند که در مورد «رؤیا» و اقسام چندگانه ی آن فرمود:

»الرؤیا ثلاثة: بشری من الله و تحزین من الشیطان والذی یحدث به نفسه فیری فی منامه؛» (1)

خواب هایی که انسان می بیند، سه گونه اند: برخی از آن ها مژده ای از سوی خداست و دارای پیام؛ برخی برانگیزاننده ی اندوه از سوی شیطان است، و پاره ای دیگر همان چیزهایی است که انسان در اندیشه اش می پرورد و در مورد آن ها بسیار فکر می کند.

2. و نیز فرمود:

»الرؤیا علی ثلاثة وجوه: بشارة من الله للمؤمن، و تحذیر من الشیطان و اضغاث احلام؛» (2)

خواب ها بر سه گونه اند؛ برخی از آن ها مژده از سوی خدا به انسان های توحیدگرا و با ایمان و پرمعنویت است، و برخی برانگیزاننده ی ترس و اندوه از سوی شیطان، و پاره ای نیز خواب های آشفته و پراکنده است.

3. و نیز فرمود:

»لا تقصص الرؤیا الا علی عالم او ناصح؛» (3)

خواب خویش را جز بر دانشوری دانا و یا انسانی خیرخواه و درست اندیش باز مگو و جز از او، تأویل و تعبیر آن را مخواه.

4. و فرمود:

»الرؤیا لا تقص الا علی مؤمن خلا من الحسد والبغی؛» (1)

خواب خود را جز بر انسان با ایمانی که از بلای حسد و بیدادگری و پایمال ساختن حقوق دیگرا دور باشد، روایت مکن.

5. و فرمود:

»خیارکم اولوا النهی.

قیل: یا رسول الله و من اولوا النهی؟

قال: اولوا النهی، اولوا الاحلام الصادقة؛» (4)

بهترین شما خردمندترین و خردورزترین شما می باشد.

پرسیدند: ای پیامبر خدا، چه کسانی خردمندترین هایند؟

فرمود: آن هایی که خواب های درست و دارای پیام از آینده می بینند.

با این بیان در میان انواع و اقسام رؤیاهایی که انسان می بیند، بخشی نیز دارای پیام درست است و از رویدادهایی که در راه است خبر می دهد، و به همین جهت هم از بامداد تاریخ بشر تاکنون همه ی انسان ها در مورد آن ها اندیشیده و بسیاری در این راه به تلاش و تکاپو پرداخته و با بهره وری از رشته های گوناگون علمی، فرهنگی، دینی، اجتماعی، تاریخی، هنری، روانشناسی و دیگر رشته ها به شناخت خواب ها و تفسیر و تأویل آن ها نشسته اند.

1) بحار / ج 61 / ص 191.

2) بحار / ج 61 / ص 180.

3) بحار / ج 61 / ص 195.

4) بحار / ج 61 / ص 190.