بانوی نواندیش حجاز در شناخت مذاهب، صاحب دانش بود. عمویش، «ورقه» از کشیش های صاحب نظر در تورات و انجیل و آموزه های آنها بود و خدیجه علیهاالسلام دانش خود را از او فراگرفته و از شاگردان سرشناس وی بود.
دلیل این سخن آن است که پس از فرود فرشته ی وحی برای نخستین
بار بر محمد صلی الله علیه و آله، وقتی آن حضرت دلشوره ی ویژه ی خود را با خدیجه در میان نهاد، آن بانوی ژرف نگر پرسید: آیا می توانی آن پیام رسانی را که پیام خدا را می آورد، این بار که آمد، نیک بنگری و او را وصف کنی؟
»اتستطیع أن تخبرنی بصاحبک هذا الذی یأتیک اذا جائک…؟«(1)
فرمود: آری.
خدیجه علیهاالسلام گفت: پس این بار که برایت پیام آورد، او را برای من وصف نما.
پس از مدتی با آمدن فرشته ی وحی، پیامبر فرمود: خدیجه! این فرشته ی وحی است که پیام آورده است، و او برابر آموزه های موسی و مسیح، برای شناخت فرشته ی وحی به یک آزمون علمی دست زد، آن گاه به تفسیر خواب و خبرهای پیامبر پرداخت.
این نکات نشانگر آن است که آن بانوی بزرگ این گونه بود:
1. از مفاهیم و معارف مذهب موسی و مسیح و آیین حق گرای ابراهیم و اسماعیل آگاه بود.
2. با یکتایی و صفات آفریدگار هستی، فرشته ی وحی، پدیده ی وحی و پیام خدا، مقام والای پیامبری، و نیز شیطان و وسوسه های آن و دیگر مفاهیم دینی آشنا بود.
3. افزون بر این، او همراه پیامبر و نزدیک ترین چهره ی به او بود؛ آیا با آن عشق و شور متقابلی که میان آن دو بود و با شوری که برای شناخت تحولات آینده داشت، ممکن است آموزه های پیامبر را فرانگیرد و یا
پیامبر آیین خود را به او نیاموزد؟
چگونه او که نخستین گرونده ی به اسلام، نواندیش ترین بانو و پیشتازترین ها در توحید و اخلاص بود، و پیش از همه در جریان فرود وحی بر یار مهربان قرار می گرفت و خانه اش فرودگاه فرشتگان بود، صاحب دانش و بینش نباشد؟
انبوهی از حدیث نگاران می نویسند:
»انزل الله علی رسوله القرآن و الهدی و عنده خدیجة.«(2)
خدا قرآن را در حالی که به پیامبرش فروفرستاد که خدیجه در کنار آن حضرت و یار مهربان و مشاور و وزیر توانمند و دلسوز او بود.
1) الأنوار الساطعة من الغراء الطاهرة / ص 326.
2) مناقب علی بن ابی طالب / ص 336.
