بانوی نواندیش حجاز در شناخت مذاهب و ادیان پیشین نیز
صاحب دانش و کمال و دارای رأی و نظر بود.
عموی آن حضرت، جناب «ورقه» از کشیش های بزرگ عالم مسیحیت و صاحب نظر در تورات و انجیل و آموزه های آن ها بود، و خدیجه علیه السلام همه ی آن علوم و آگاهی ها را از او فراگرفته و از شاگردان سرشناس او بود.
روشن ترین دلیل این سخن آن است که پس از فرود فرشته ی وحی برای نخستین بار به محمد صلی الله علیه و آله و سلم و آوردن پیام خدا، هنگامی که آن حضرت شور و هیجان خویش را با خدیجه در میان نهاد، آن بانوی ژرف نگر پرسید:
»یابن عم! اتستطیع ان تخبرنی بصاحبک هذا الذی یأتیک اذا جائک…» (1)
عمو زاده ی ارجمند! آیا می توانی آن پیام رسانی را که پیام خدا را برای شما می آورد، این بار که آمد، نیک بنگری آن گاه او را برای من وصف کنی؟
پیامبر فرمود: آری.
خدیجه علیهاالسلام گفت: پس این بار که برایت پیام آورد، نیک دقت کن و او را برای من وصف نما.
پس از مدتی هنگامی که فرشته ی وحی فرود آمد، پیامبر فرمود: هان ای خدیجه! این فرشته ی وحی است که اینک برایم پیام آورده است.
خدیجه برای شناخت فرشته ی وحی، برابر آموزه های کتاب ها و فرهنگ و مذاهب آسمانی موسی و مسیح، به یک آزمون علمی دست زد، و پس از آن، به اظهار نظر و تفسیر خواب ها و خبرهای پیامبر پرداخت.
این نکات نشانگر آن است که آن بانوی بزرگ این گونه بود:
1. از مفاهیم و معارف مذهب موسی و مسیح و آیین حق گرای ابراهیم آگاه بود؛
2. با آفریدگار هستی، فرشته ی وحی، پدیده ی وحی و پیام خدا، مقام والای پیامبری و رسالت، شیطان و وسوسه های آن و دیگر مفاهیم دینی آشنا بود؛
3. افزون بر این، او همراه و همدم پیامبر و نزدیک ترین چهره به آن حضرت بود؛ آیا با آن عشق و شور متقابلی که میان او و پیامبر حاکم بود و با علاقه ای که به شناخت تحولات آینده داشت، ممکن است آموزه های پیامبر را نیاموزد و آیا ممکن است پیامبر آموزه های آیین خود را به او نیاموزد؟
چگونه او که نخستین گرونده ی به اسلام، نواندیش ترین بانوی روزگاران، پیشتازترین ها در توحید و اخلاص و اخلاق بود، و از همه زودتر در جریان فرود وحی و جبرئیل بر یار مهربان قرار می گرفت و خانه اش فرودگاه فرشتگان بود، با این وصف صاحب دانش و بینش نباشد؟
انبوهی از حدیث نگاران، از جمله «ابن مغازلی شافعی» می نویسد:
خدا قرآن را در حالی به پیامبرش فرو فرستاد که خدیجه در کنار آن حضرت و هم سنگر و همراه و مشاور و وزیر او بود؛
»انزل الله علی رسوله القرآن والهدی و عنده خدیجة.» (2)
1) الأنوار الساطعة من الغراء الطاهرة / ص 326.
2) مناقب علی بن ابی طالب / ص 336.
