درباره زینب هم نمىتوانیم مطمئن شویم که دختر رسول خدا صلّی اللهُ علیهِ و آلهِ بوده است، زیرا علاوه بر این که اگر ابو العاص بن ربیع پیش از بعثت با او ازدواج کرده باشد، همه آنچه درباره همسران عثمان گذشت، درباره او هم صدق مىکند؛ به چند نکته اشاره مىکنیم:
الف. مُغلـَطاى درباره خدیجه مى گوید:
سپس ابو هاله نبّاش بن زراره با او ازدواج کرد. خدیجه براى او هند، حارث و زینب را به دنیا آورد. کنیه خدیجه ام هند بود و طاهره خوانده مىشد. (1)
ب. از عمرو بن دینار است که گفت:
حسن بن محمّد بن على او را خبر داد که: ابو العاص بن ربیع شوهر دختر خدیجه بود. او را در بند به نزد پیامبر صلّی اللهُ علیهِ و آلهِ آوردند. زینب دختر پیامبر اکرم صلّی اللهُ علیهِ و آلهِ و سلّم او را باز کرد … (2)
این که در ابتدا گفت: دختر خدیجه، نشان مىدهد که زینب دختر پیامبر صلّی اللهُ علیهِ و آلهِ نبوده است؛ اگر در آخر گفت: دختر پیامبر صلّی اللهُ علیهِ و آلهِ ؛ شاید از این جهت بوده که مىخواست بیان کند: او پرورده رسول خدا صلّی اللهُ علیهِ و آلهِ بود، نه دختر حقیقى او وگرنه چرا در ابتدا او را به طور خاص دختر خدیجه نامید؟ همین مىتواند قرینه باشد که زینب پرورده پیامبر صلّی اللهُ علیهِ و آلهِ بوده است.
ج. برخى منابع مى گویند:
زینب در سى سالگى پیامبر صلّی اللهُ علیهِ و آلهِ به دنیا آمد. او پیش از بعثت با ابو العاص بن ربیع ازدواج کرد و برایش على نامیرا – که در کوچکی مُرد – و نیز اُمامه را به دنیا آورد. وقتى در ابتداى بعثت مادرش ایمان آورد، او هم مسلمان شد. (3)
از دیدگاه نویسنده معاصر، آل یاسین، این سخن نامعقول است، زیرا یک دختر ده ساله نمىتواند ازدواج کند و دخترى به دنیا آورد و آن دختر بزرگ شود، چنان که همراه مادرش در ابتداى بعثت ایمان آورد. این در حالى است که هنوز مادرش ده ساله است! (4)
از نظر ما این سخن چندان متین نمى باشد، زیرا منظور از کسى که همراه مادرش ایمان آورد، زینب و خدیجه است و نه اُمامَه و زینب.
روایات درباره ام کلثوم نیز مى گوید:
علی علیهالسّلام به هنگام هجرت فواطم، ام اَیمَن و گروهى از مؤمنان ضعیف را همراه خود برد. (5) در این روایت نامى از ام کلثوم نیست. آیا پیش از آن هجرت کرد یا بعدا به تنهایى؟! چرا علی علیهالسّلام او را همراه خود نبرد تا او را از مکر قریش نجات دهد!
با توجّه به آنچه گذشت، نمىتوان به طور قطعى مطمئن شد که آنچه درباره ازدواج عثمان با دو دختر رسول خدا صلّی اللهُ علیهِ و آلهِ مىگویند، درست باشد، زیرا احتمال قوى مىرود که آن دو پروردههاى پیامبر صلّی اللهُ علیهِ وآلهِ باشند.
درباره زینب همسر ابو العاص نیز همین گونه است. از این رو مىتوان شخصى را که با پرورده دیگرى ازدواج کرده، داماد او نامید، لذا آنچه در اینجا بیان کردیم با سخنان حضرت علی علیهالسّلام درباره عثمان منافاتى ندارد که فرمود:
«آنقدر از داماد او (پیامبر صلّی اللهُ علیهِ وآلهِ) کشیدم (نِلتُ، به ضمّ تاء) که آندو نکشیدند». (6)
یا: » تو، به دامادی پیغمبر مرتبه ای یافته ای (نِلتَ، به فتح تاء) که ابوبکر و عمر نیافتند «. (7)
1) سیره مُغلَطاى، ص 12.
2) المُصنَّف، ج 5، ص 224.
3) بنگرید: النُّبُوَّة، پاورقى، ص 65.
4) همان، ص 65.
5) السیرة الحلبیة، ج2، ص72.
6) شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج9، ص261.
7) نهج البلاغهی فیض الاسلام، ص525 و 528، خطبهی163، انتهای بخش سوّم.